Rzecznik Praw Pacjenta: pacjent ma prawo zgodzić się lub odmówić wyrażenia zgody na udzielenie świadczenia

06 Maj

            Zgodnie z art. 16 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta każdy pacjent po uzyskaniu od lekarza przystępnej informacji o stanie zdrowia, rozpoznaniu, czy następstwach leczenia bądź zaniechania określonych procedur medycznych ma prawo zgodzić się na udzielenie świadczenia zdrowotnego lub też odmówić takiej zgody – przypomina Rzecznik Praw Pacjenta.

            Obowiązek udzielenia danego świadczenia zdrowotnego przez lekarza powstaje dopiero po uzyskaniu zgody pacjenta. W sytuacji, gdy pacjent nie może samodzielnie udzielić zgody (przykładowo ze względu na wiek), zastosowanie znajduje konstrukcja tzw. zgody zastępczej, która wyrażana jest wówczas przez przedstawiciela ustawowego (np. wobec małoletnich dzieci będą to rodzice).

            Przeprowadzenie badania lub udzielenie pacjentowi świadczenia zdrowotnego bez jego zgody jest dopuszczalne jedynie w sytuacji, gdy wymaga on niezwłocznej pomocy medycznej, a stan jego zdrowia bądź wiek uniemożliwiają wyrażenie zgody i nie ma możliwości porozumienia się z przedstawicielem ustawowym (np. rodzicem w przypadku pacjentów małoletnich) lub opiekunem faktycznym.

            RPP podkreśla, że udzielenie świadczeń bez zgody pacjenta może nastąpić, jeżeli w danej sytuacji wystąpią konkretne przesłanki określone w przepisach prawa. Zgodnie z art. 34 ust. 7 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty (w przypadku pacjenta małoletniego/ ubezwłasnowolnionego/ niezdolnego do świadomego wyrażenia zgody) lekarz może wykonać zabieg operacyjny albo zastosować metodę leczenia stwarzającą podwyższone ryzyko dla pacjenta, bez zgody przedstawiciela ustawowego pacjenta bądź bez zgody właściwego sądu opiekuńczego, gdy zwłoka spowodowana postępowaniem w sprawie uzyskania zgody groziłaby pacjentowi niebezpieczeństwem utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia. W przypadku zaistnienia tego typu sytuacji lekarz ma obowiązek, o ile jest to możliwe, zasięgnąć opinii drugiego lekarza, w miarę możliwości tej samej specjalności. Kolejnym krokiem podjętym przez lekarza powinno być niezwłoczne poinformowanie o zaistniałej sytuacji i wykonywanych czynnościach przedstawiciela ustawowego, opiekuna faktycznego lub sądu opiekuńczego, a ponadto sporządzenie odpowiedniej adnotacji wraz z uzasadnieniem w dokumentacji medycznej pacjenta.

            Wspomniane działania mają jednakże zastosowanie jedynie w sytuacji, gdy wola pacjenta nie jest znana lekarzowi, np. gdy trafia on nieprzytomny do szpitala. Nie odnoszą się one natomiast do przypadków, w których lekarz został uprzednio poinformowany co do akceptowanych granic przeprowadzanego zabiegu operacyjnego lub innej czynności leczniczej.

            Wiążące jest dla lekarza oświadczenie pacjenta wyrażone na wypadek utraty przytomności, które określa wolę leczonego co do postępowania lekarza. Oświadczenie takie powinno być złożone w sposób wyraźny i jednoznaczny, przykładowo na piśmie. Zgodnie z zasadą poszanowania autonomii pacjenta należy respektować jego wolę niezależnie od motywów (konfesyjnych, zdrowotnych, ideologicznych itp.), w związku z tym lekarz ma obowiązek poszanowania braku zgody pacjenta na przeprowadzenie określonego zabiegu.

Copyright © 2024 Sławomir Wolfram - Kancelaria Adwokacka